Kategoriler

Babalık Erkânı

Babalar tâliplere nasîb verir ve onları muhib yaparlar. Bir baba kendi sülbünden gelme çocuklarına bel evlâdlarına bu töreni icra edemez, eğer Bektaşiliğe girmek isterlerse başka bir babadan nasîb alırlar, o babanın yol evlâdları olurlar. Bir baba kendi yol evlâdı olmayan, dervîş olmak durumuna gelen bir cana dervîş libâsı giydirme töreni erkânını yapamaz, ancak kendi yol evlâdlarından bu hâle gelmiş olanların erkânını icra edebilir. Yine onun gibi bir başka babanın yol evlâdı olan kendi soyundan gelme evlatlarına, bel evlâdlârına ve hattâ yakın akrabalarına da dervîşlik erkanı gösteremez.

Bir de icâzetnâmelerinde “filân dergâh-ı şerif postnişîni” ( … dergahının sorumlusu) diye yazmayıp kendisine seyyar icâzetnâme verilmiş olan babalar vardı.

Dergâh Postnişîni olan babalar ancak kendi bölgelerinde, kendilerine bağlı muhibbânın uyarma işi ve ma’nevî ihtiyaçlarını giderme konusunda izinlidirler. Bir başka babanın bölge ve yol evlâdlarına karışamazlar Böyle olursa ayıp sayılır.

Seyyar babalar ise istedikleri yerde meydân açabilir, cân uyarabilir hizmet görebilirler ki daha geniş yetkileri var, demektir. Seyyar icâzetnâmeli bir baba, halîfebaba olacak olursa, önce sabit olarak dergâh-ı şerif postnişîni olması gerekir.

Halîfe olacak baba, Dergâh-ı Pîr’deki (Hacıbektaş’taki Pîr Evi’ndeki) Karakazan’ı bizzat kaynatır ve Aynü’l-Cem ile erkân görür.

Baba olacak zâta dedebaba bir icâzetnâme yazar, bunu erkânı ile kendisine verir. Bektaşîlikte, baba olanlara bu belge ancak dedebaba tarafından verilir çok uzak bölgelerde oturanlar o civardaki halîfebabalardan da icâzetnâme alabilirler. Bu icâzetnâmelerin belirli bir yazılış tarz ve usûlü vardır.

Bir Babaerenler hakka yürüyünce ve bir mürşîd gerekince, mevcut dergâh mensubu muhiblerden birinin baba olması için dergâh mensubu delillerden mazbata ve bir babadan delil isterler. Bir babanın halîfe olması için ise üç babadan delil isterler. Uygun dervîş yoksa Pîr evindeki dedebaba birini baba olarak gönderir. Bir dervîşe babalık icazetini ancak dedebaba verebilir. Baba olacak dervîşe eski babalardan biri rehberlik eder, babalık icazetnamesi vermek işi çok ciddi tutulmuştur. Memleket yüzeyinde hangi dergâhta kimin postnişîn baba, kimin dervîş olarak bulunduğunun bilinmesi ve kütüklere kaydedilmesi gerekir. Halîfeler, Dedebabayı temsil ederler. Önemli konularda yine onun istek ve iznini alırlar. İcâzet verme hususunda büyük titizlik gösterilmelidir Ehline vermek birinci şarttır.

İcâzet merasimi şöyle olur: Meydân Odasına girilir, çerağlar uyarılır. İbadet ve hizmetler yapılır. Rehber, dervîşin tacını alıp dedebaba’ya (veya halîfebaba’ya) getirir:

“Tanrı’nın esirgeyen, bağışlayan adıyla deyip, Ahzab Suresinin 56. Ayet okunur ve tâcı babaerenlere teslim eder. Yanında önceden hazırlanmış olan yeşil sarığı, dedebaba usulü üzere kendi eliyle taca sarar. Rehber Dâr’da peymençeye geçmiş beklemektedir. Bundan sonra dedebaba tacı ve icâzetnameyi eline alarak ayağa kalkar. Baba olacak dervîşin postuna yanaşır diz dize olurlar. Dedebaba tacı tekbirleyerek giydirir. İcazetnameyi eline alır.

Erenler! Siz……..oğlu…..erenler’in….. yerdeki………. dergâhının boş bulunan postnişînliğine tayininizi muhibbân ve babagân arzu etmişlerdir. Yolumuz sabır, şükür, tevazu, kanaat ve muavenet (yardım) yoludur. Hakk, Muhammed Ali. Oniki imâm, Ondört Ma’sûm-ı Pâk efendilerimizin yollarında. Pîrimiz Hünkâr Hacı Bektâş Veli Efendimize karşı günden güne şiddeti artan aşk ve muhabbetle âşıkân ve tâlibânın irşâdları muhibbân-ı bâ-safânın her türlü hizmetlerini görmeniz için bu icâzetnâmeyi size veriyorum lâyık olmayana nasîb vermeyiniz, yola almayınız. Bu hususta bize danışınız. Dürüstlük, doğruluk ve insanlık yolunda çalışınız. Bu verdiğim pend ü nasihatı aldın kabul ettin mi? (3 kez) Yeni baba 3 kez “eyvallah aldım kabul ettim” der.

Dedebaba sağ elinde duran icazetnameyi bir ucundan sol eliyle de tutarak “Bismişah Allah Allah nasrun minallahi ve fethun karibun ve beşşiril müminin; Ya Muhammed Ya Ali, Ya hayru’l-beşer, ya Hz. Pîr Hacı Bektaş Velî, Lâ feta illa Ali ve la seyfe illa Zülfikar” der. Yeni baba da dedebabaya niyâz eder. (Noyan, 2010, VIII, 397-402)

Kaynaklar ve bibliyografya

Ahmet Yılmaz Soyyer, Hünkâr Ansiklopedik Bektaşîlik Sözlüğü, Post Yayın, 1. Baskı, Istanbul, 2019 S. 83-84

Makaleyi beğendiniz mi?
Gönderiyi paylaş
Tarihinde güncellendi 18. Aralık 2024

Feedback

Ihre Meinung ist uns wichtig! Nutzen Sie unser Feedback-Formular, um uns Ihre Gedanken und Anregungen mitzuteilen.

Geri bildirim

Görüşleriniz bizim için önemli! Düşüncelerinizi ve önerilerinizi bize bildirmek için geri bildirim formumuzu kullanın.

Konu isteği

Alevilikle ilgili hangi konuların ilginizi çektiğini bize bildirin. Konu önerileri için formumuzu kullanın!